Jeśli człowiek ma prawo tylko do jednego życia, to jakby nie żył w ogóle.

“Nieznośna lekkość bytu”

Czy to właśnie tego nieistnienia chciał uniknąć Milan Kundera, kreując w swoich powieściach fikcyjne życia, i wpływając nimi na życia realne czytelników? Czy udało mu się tego dokonać, skoro mimo upływu miesięcy od jego śmierci, wciąż jest ona tak odczuwalna? Niewątpliwie, życie autora pozostawiło na świecie swój ślad, który prędko nie zblednie. 11 lipca odszedł niezapomniany pisarz, eseista, działacz - ikona kultury czeskiej, francuskiej i światowej.

Pewną cząstką siebie wszyscy żyjemy poza czasem. Być może uświadamiamy sobie własny wiek jedynie w kilku wyjątkowych chwilach, a przez większość czasu żyjemy bez wieku. 

“Nieśmiertelność”

Milan Kundera urodził się w prima aprilis 1929 roku w Brnie, w ówczesnej Czechosłowacji. Dorastał w pokoleniu stalinizmu. Jako młody człowiek został wydalony z uniwersytetu w Brnie, ze względu na artystyczne zainteresowania i inteligenckie pochodzenie. Sytuacja w kraju zmotywowała go do napisania pierwszej, antykomunistycznej powieści - “Żartu”, który szybko znalazł się w indeksie ksiąg zakazanych, a autora uznano za jednego z głównych inspiratorów kontrrewolucji. Związane z tym prześladowania skłoniły go do przeprowadzki do Francji. Tam kontynuował swoją działalność artystyczną, która od tego momentu ukazywała się najpierw w języku francuskim. W momencie śmierci autora niektóre z jego powieści nie zostały jeszcze nawet przełożone na język czeski. Mimo chęci powrotu do ojczyzny, nie mógł tego dokonać, ze względu na cofnięcie przez władze jego obywatelstwa - przywrócono je dopiero 40 lat później, w 2019 roku. Nie wrócił jednak do kraju - przekazał za to w kwietniu 2023 roku 3 tysiące książek z własnego księgozbioru do biblioteki w rodzinnym Brnie, jako wyraz symbolicznego powrotu do miasta.

Najprostsza przysługa, jaką autor może oddać swym dziełom: pozamiatać wokół nich. 

“Sztuka powieści”

Kundera swoją karierę rozpoczynał od poezji. I chociaż szybko zwrócił się jednak w kierunku prozy, już w jego wierszach widoczne były wartości przez niego wyznawane. Leszek Engelking, tłumacz, krytyk literacki i literaturoznawca, w rozmowie dla Polskiego Radia w 2014 roku stwierdził, że już wtedy dla Kundery najważniejsze były dwie kwestie: literatura oraz kobiety. Podobnie wypowiada się o nim Jan Novak w fabularyzowanej biografii artysty. Popularność przyniosła Kunderze jednak nie poezja, a nawet nie debiutancki “Żart”, w takim stopniu, co napisana lata później “Nieznośna lekkość bytu”, która stała się utworem kultowym, wielokrotnie cytowanym i parafrazowanym w innych tekstach kultury na całym świecie. Główną tematyką utworów artysty były kwestie społeczne, filozoficzne i polityczne, przetykane wątkami miłosnymi i błyskotliwym użyciem ironii oraz metafor. I chociaż sam autor przeciwny był ujawnianiu informacji o swoim życiu prywatnym, między wierszami jego powieści doszukać się można wielu wątków autobiograficznych. 

Człowiek idzie przez teraźniejszość z zawiązanymi oczyma. Może jedynie przeczuwać i odgadywać, co właściwie przeżywa. Dopiero później odwiązuje mu się chusteczkę z oczu, a on spojrzawszy w przeszłość stwierdza, co przeżył i jaki to miało sens. 

“Śmieszne Miłości”

Milan Kundera zmarł w wieku 94 lat w Paryżu. Zostawił w żałobie nie tylko swoją żonę, Věrę Hrabánkovą, lecz także cały świat.